La Palma położona jest w północno-zachodniej części archipelagu Wysp Kanaryjskich i jest piąta co do wielkości i zaludnienia. Jest nazywana „La Isla Bonita” (Piękna Wyspa) lub „La Isla Corazón” (Wyspa-Serce). Znajduje się na niej drugi najwyższy szczyt archipelagu – Roque de los Muchachos – który osiąga wysokość 2426 m n.p.m. La Palma ma pochodzenie wulkaniczne i szacuje się, że wyłoniła się z dna Atlantyku 3–4 mln lat temu.
19 września 2021 r. na obszarze Cumbre Vieja doszło do wznowienia aktywności wulkanicznej, co spowodowało erupcję, która trwała 85 dni. Była to najdłuższa erupcja w historii wyspy. Aktywność rozpoczęła się w parku przyrody Cumbre Vieja, w południowej części La Palmy, który jest aktywnym grzbietem wulkanicznym wyspy.
Wulkan o erupcji strombolijskiej
Nowy wulkan na La Palmie, wtedy jeszcze bez oficjalnej nazwy, charakteryzował się ciągłymi zmianami i rozwojem – zjawisko, które naukowcy nazwali długotrwałą erupcją hybrydową. Gdy osiągnął maksymalną potęgę, jego główny stożek wzniósł się prawie na 200 metrów ponad poprzednią powierzchnię, zbliżając się do 1200 metrów nad poziomem morza, choć przeszedł kilka zmian w swojej morfologii z powodu różnych osuwisk wynikających z aktywności wulkanicznej.
Erupcja tego typu wulkanu nazywa się erupcją strombolijską, która to charakteryzuje się emisją law bazaltowych o wskaźniku eksplozywności wulkanicznej wynoszącym 3 w ośmiostopniowej skali, gdzie maksymalna wysokość kolumny erupcyjnej nie przekracza 10 000 metrów, a temperatura lawy waha się między 1200 a 1000ºC.
Podczas całego procesu erupcji lawa również uległa wielu zmianom. Lawa blokowa, typu aa, poruszała się ze średnią prędkością około 400 m/h. Zaś prędkość lawy trzewiowej, inaczej zwanej pahoehoe – która jest płynniejsza – przekraczała 40 km/h.
La Palma, wulkaniczne dziedzictwo ponad trzech milionów lat
Na wyspie znajdują się dwa główne obszary wulkaniczne. Starszy z nich zajmuje większość środkowo-północnej strefy wyspy. Jest nieaktywny, a jego zaokrąglona część łączy masyw Taburiente i łuk Cumbre Nueva.
W południowej części wyspy znajduje się grzbiet Cumbre Vieja, który jest nowszym obszarem wulkanicznym, choć jest mniejszy i niższy. Aktywność wulkaniczna przemieszcza się na tym obszarze od 125 000 lat, czyli od górnego plejstocenu do dnia dzisiejszego, i jest to jedno z najbardziej aktywnych miejsc wulkanicznych archipelagu Wysp Kanaryjskich. To właśnie tutaj, w grzbiecie Cumbre Vieja, odnotowano siedem erupcji, które miały miejsce na wyspie w ciągu ostatnich 500 lat. I teraz musimy do nich doliczyć ostatnią – z 2021 roku – która dotknęła 10% powierzchni La Palmy, powodując zniszczenia nieruchomości, obiektów handlowych i lokalnej infrastruktury.
Szlak Wulkanów
Najlepszym sposobem na przyjrzenie się z bliska wulkanicznemu krajobrazowi obszaru Cumbre Vieja jest wycieczka po Szlaku Wulkanów. To trasa o łącznej długości 22 km i różnicy wysokości ponad 1200 metrów, która przebiega przez szczyt i wysokości prawie 2000 metrów. Wycieczka ta oferuje wyjątkowe widoki na obie strony wyspy.
Szlak ma umiarkowanie trudny stopień trudności, zajmuje około osiem i pół godziny i jest w pełni przystosowany dla pieszych wędrowców. Jest to obecnie jedna z najbardziej popularnych i odwiedzanych tras na wyspie. Zaczyna się na kempingu w Refugio del Pilar i przebiega wśród takich wulkanów jak: Birigoyo, krater Hoyo Negro, El Duraznero, La Deseada, El Charco, Martín de Tigalate, San Antonio i wreszcie Teneguía. Jeśli nam mało, trasę możemy przedłużyć i dojść aż do latarni morskiej i solnisk Fuencaliente, skąd można podziwiać roślinność wyspy i endemiczne gatunki z pięknym, wulkanicznym krajobrazem w tle.
Dziękujemy dr Juanie Vegas Salamance, Koordynatorce grupy badawczej Dziedzictwo i Georóżnorodność przy Instytucie Geologiczno-Górniczym Hiszpanii (Wyższa Rada Badań Naukowych) za pomoc informacyjną przy tworzeniu tego artykułu.